‏‫ﺗﺄﺛﻴﺮ دﺳﺖ ﺧﻮردﮔﻲ در ﻧﻤﻮدار ﺗﺨﻠﺨﻞ – ﻓﺸﺎر ‏

‏‫دﺳﺖ ﺧﻮردﮔﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ در روي ﻧﻤﻮدار ﺗﺨﻠﺨﻞ – ﻓﺸﺎر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد . ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﺎك رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛـﻢ‬ ‫ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ (ﺷﻜﻞ 7 – 8) ‏ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﺮﺑﺎر ﻣﺆﺛﺮ‬‏‎ Po‬‎‏ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ ‏e0‎‏ ، ‏‎‬‎ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺸـﺎر در ﺻـﺤﺮا ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺤﻨﻲ 1 ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ‏ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺑﻜﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در روي ﻣﻘﻴﺎس ﻧﻴﻤﻪ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ. ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺤﻜﻴﻢ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ‏دﺳﺖ ﻧﺨـﻮرده از ﻫﻤـﺎن ﺧـﺎك ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻣﻨﺤﻨـﻲ 2‬ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻨﺤﻨﻲ 1 ﻗﺮار دارد. اﮔﺮﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرده و آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺤﻜـﻴﻢ روي ‏آن اﻧﺠـﺎم ﺷـﻮد ﻣﻨﺤﻨـﻲ‬ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﻤﺎره 3 ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي 1 و 2 و 3 ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‫‪‏e = 0.4 e0‬‬‎‏ ﻗﻄﻊ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ‏‏‫(ﺗﺮزاﻗﻲ و ﭘﻚ 1967).‬‏

‏‫ﺷﻜﻞ 7 – 8 ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻢ رس ﻋﺎدي ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬‏

ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﺎك رﺳﻲ ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﭘـﻴﺶ ﺗﺤﻜـﻴﻢ ‫‪‏Pc‬‬‎‏ ﻗـﺮار داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ ‫(ﺷﻜﻞ 7 – 9) و ﻓﺸﺎر ﺳﺮﺑﺎر ﻣﻮﺟﻮد و ‏ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺴﺎوي‬ ‏P0‬‎‏ و ‏e0‎‏ ‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺻـﺤﺮاﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً داراي ﻣﺴﻴﺮ ‏cbd‏ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﺷﻤﺮﺗﻤﻦ (1953) ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ‏ﮔﻴﺮي ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻴﺐ ﺧﻂ ‪ ‏cb‏ ، ‏‎‬‎ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﺠـﺪد ﺻـﺤﺮاﻳﻲ ‫اﺳﺖ، ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﻴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎرﺑﺮداري‬ اﺳﺖ.‏

‏‫ﺷﻜﻞ 7 – 9 ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺗﺤﻜﻴﻢ رس ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬‏

‏‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺎﻳﺮﻋﻮاﻣﻞ در رابطه ‪‏e - log p‬‬ ‫‎

‏‫در اﺑﺘﺪاي این مطلب اﺷﺎره ﺷﺪ ﻛﻪ در آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﺮﺳﻮم ﻫﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت 24 ﺳﺎﻋﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺸﻮد. ﺑﻌﺪ از آن ﺑﺎر‬ ‫روي ﻧﻤﻮﻧﻪ دو ‏ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻴﺸﻮد. اﻳﻦ ﺳﻮال ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در روي ﻧﻤﻮدار ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ اﮔـﺮ (اﻟـﻒ)‬ زﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﺑﺎر روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻏﻴﺮ از 24 ‏ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ (ب) ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ‪ ‏Δp / p‬‎‏ ﻏﻴﺮ از 1 اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﻮد‬ ‫( ‪ ‏ΔP‏ = ‏‎‬‎اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ‪ ‏p‬‎‏= ﺑﺎر ‏ﻣﻮﺟﻮد در روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ).‬‏

ﻛﺮاﻓﻮرد (1964) آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪدي روي ﺧﺎك رس ﻟﺪا اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﺎر در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻲ در ﭘﻲ دو ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﻲ‬‫ﺷﺪ ( 1 = ‏Δp / p‏ ‪ )، ‏‎‬‎ﻟﻴﻜﻦ ﻣﺪت ﺣﻔﻆ ﺑﺎر در روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد. در ﺷﻜﻞ 7 – 10 ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ ﺣﺎﺻﻞ از‬ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ. از اﻳﻦ ‏ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ زﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﺑﺎر در روي ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﻧﻤـﻮدار ‪ ‏e‬‎‏ در‬ ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪‏log p‬‎‏ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ‏ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺪت ﺑﺎر وارد ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ‏p‏ ،‎ ‬‎ﻧﺴـﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨـﻞ‬ در اﻧﺘﻬﺎي ﺗﺤﻜﻴﻢ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‪ ‏t‬‎، ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ. ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل در ﺷـﻜﻞ 7 – 10، در ‏p=p1‎‏ و ‏e=e2‎‏ ‏‎‬‎ﺑـﺮاي 24 = ‪ ‏t‬‎‏ ﺳـﺎﻋﺖ و‬ ‫3 ‏e = e‬‎‏ ﺑﺮاي 7 = ‪ ‏t‬‎‏ روز اﺳﺖ ﻛﻪ در آن 2 ‪ ‏e 3 < e‬‎‏ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.‬‏

ﺷﻜﻞ 7 – 10 ﺗﺄﺛﻴﺮ دوام ﺑﺎر در روي ﻧﻤﻮدار ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ – ﻓﺸﺎر‬‏

‏‫ﻋﻠﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ زﻣـﺎن ‪ ‏t‬‎‏ ﻣﻘـﺪار ﺗﺤﻜـﻴﻢ ﺛﺎﻧﻮﻳـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ‏ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺨﻠﺨﻞ ‪ ‏e‬‎‏ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ﺷـﻜﻞ 7 – 15، ﻣﻘـﺎدﻳﺮ‬ ‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر ﭘﻴﺶ ﺗﺤﻜﻴﻢ ‪ ‏pc‬‎‏ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ. ‏ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ‪ ‏t‬‎‏ ﻣﻘﺪار ‪ ‏pc‬‎‏ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ.‬‏

‏‫ﻧﺴﺒﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ‪ ‏Δp / p‬‎‏ ﻧﻴﺰ در روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد. اﻳﻦ ﻣﻮﺿـﻮع ﺗﻮﺳـﻂ ﻟﺌﻮﻧـﺎردو اﺗﺸـﺎﻓﻞ‬ ‫دﻗﻴﻘﺎً ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ‏اﺳﺖ (1964). ﺷﻜﻞ 7 – 11 ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‏Δp / p‬‬‎‏ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ. ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ‪ ‏Δp / p‬‎‏ ﻣﻨﺤﻨﻲ ‏ﻫﺎي ‪ ‏e‬‎‏ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ‏log p‬‎‏ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.‬‏

‏‫ﺷﻜﻞ 7 – 11 ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺎي ‪ ‏e‬‎در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪‏log p‬‬‎